مرکز آموزش

دستورات پايه
به عنوان يک کاربر پارسيسکس گنو/لينوکس، بيشتر فايلها و دايرکتوريهاي خود را در دايرکتوري خانگي خود ايجاد و ذخيره خواهيد کرد. در اينجا با چند دستور که در اين زمينه مفيد هستند آشنا ميشويد:

cd اين دستور مسير جاري را به مسير ديگري که تعيين ميکنيد تغيير ميدهد.
pwd اين دستور مسير دايرکتوري فعلي را چاپ ميکند.
mkdir اين دستور يک دايرکتوري ايجاد ميکند.
chmod اين دستور براي تغيير مجوزهاي فايل و دايرکتوري بکار ميرود.
ls اين دستور محتويات يک دايرکتوري يا مسير را چاپ ميکند.

کار کردن با فايلها و پوشه ها
خوب اکنون یه کمي تمرين براي بکارگيري اين دستورات ميپردازيم. در صورتي که در حالت گرافيکي هستيد، همانطور که قبل گفته شد، يک پنجره ترمينال باز کنيد یا در ssh

براي حرکت به دايرکتوري خانگي خود از هرجا ، کافي است دستور cd را تايپ کنيد.
cd /home/alan

براي حصول اطمينان از قرارگيري در دايرکتوري خانگي خود، دستور pwd را تايپ کنيد:
pwd
/home/alan

با استفاده از دستور mkdir يک دايرکتوري به نام test ايجاد کنيد:
mkdir test

مجوزهاي دايرکتوري ايجاد شده را با استفاده از دستور ls بررسي کنيد:
ls -ld test
drwxrwxr-x 3 alan alan 4096 May 17 20:14 test

خـروجـي فرمان نشان ميدهد که test يک دايــرکــتوري بــوده و مـالــک آن کاربري به نام alan است که به گـروه alan تـعلق داشـته و آخـريــن بــار در ۱۷ مي در ساعت ۱۴:۲۰ دقيقه تـغــيير کرده است. تصور کنيـد ميخواهيد مجوزهاي اين دايرکتوري را طوري تنظيم کـنـيد کــه افـراد ديــگــري کــه از ايـــن کامپيوتـر اسـتـفاده مــيکـنـند نــتـوانند مــحـتـويـات دايــرکـتوري شمـا را ديده و اسـتفاده کننـد. در ايــن مـورد، در پست بعدی بيشتر توضيح خواهم داد. اکنون دستور زير را تايپ کنيد:
chmod 700 test

ايـن دستور به شما تمـام مجوزهـاي اسـتفاده و تغيير دايرکتوري را ميدهد در حالي که به ديگران اجـازه حــتي مـشاهده مــحتويات ايــن دايـرکتوري نـيز داده نخواهد شد. اگر مجددا دستور ls که را بکار ببريد، اين بار مجوزها بصورت ------drwx نمايش داده خواهند شد.

در اين مرحله با استفاده از دستور cd به دايرکتوري test وارد شويد:
cd test

هنگامي کـه نـياز داشـتيد تـا بـدانيد دايـرکـتوري خـانگي شما در چه مسيري قرار دارد ميتوانيد از يکي از دو راه زير استفاده کنيد:
متغيير محيطي HOME
علامت ~

بـا تـايپ يـکي از مـوارد بـال در اعـلان فرمان ، مسير دايرکتوري خانگي نمايش داده ميشود:
~
/home/alan

براي نمايش دايرکتوري خانگي يک کاربر ديگر کافي است به صورت زير عمل کنيد:
~chris
/home/chris

در حـرکت بين دايرکتوريها و کارکردن در آنها فرامين ديگري نيز وجود دارند که بسيار مفيد هستند:
یک نقطه : نشان دهنده مسير جاري است. مثل :
cp /usr/local/mygame .

دستور بالا فايل mygame را به مسير جاري )که دايرکتوري خانگي تان بود( کپي ميکند.
دو نقطه : نشان دهنده مسير ماقبل است. مثل :
mv mygame ..

دستور بالا فايل mygame را به مسير بالاتر دايرکتوري خانگي تان منتقل ميکند.

مجوزهاي دسترسی در خط فرمان
پس از اينکه مدتي با خط فرمان کار کرديد، مطمئنا به پيامهايي مانند Denied Permission برخورد خواهيد کرد. مجوزهاي فايلها و دايرکتوريها در گنو/ لينوکس به اين علت ايجاد شده اند که از دسترسي کاربران به فايلها و اطلاعات خصوصي کاربران ديگر جلوگيري به عمل آورده و از فايلهاي سيستمي در مقابل آسيب ديدگي حفاظت کنند. به اين علت به هر فايل ۹ بيت اضافه ميشود که معرف چگونگي دسترسي شما و ديگران به آن فايل خواهد بود. اين بيت ها بصورت rwxrwxrwx نمايش داده ميشوند. نخستين سه بيت تعين کننده دسترسي مالک فايل است. سه بيت بعدي براي گروه مالک و سه بيت بعدي براي تعيين نحوه دسترسي ديگران است. r نشانگر خواندن، w نشانگر نوشتن و x نشانگر اجازه اجرا هستند. در صورتي که بجاي يکي از اين حروف علامت دش- نمايش داده شود، به اين معني است که اين مجوز غير فعال است. براي نمايش مجوزهاي هر فايل يا دايرکتوري ميتوانيد از دستور ld -ls استفاده کنيد. به مثال زير توجه کنيد:
ls -ld ch3 test
-rw-rw-r-- 3 alan alan 4096 May 22 15:11 ch3
drwxr-xr-x 3 alan alan 4096 May 17 20:14 test

خط نخست فايلي را نشان ميدهد که داراي مجوز خواندن و نوشتن براي مالک و گروه است. ساير کاربران فقط اجازه خواندن فايل را دارا هستند. اين به اين معني است که آنها ميتوانند فايل را ببينند ولي هيچ تغييري نمي توانند در آن اعمال کنند. خط دوم يک دايرکتوري است. دقت کنيد که مجوزها با حرف d که به معني دايرکتوري است آغاز شده است. مالک دايرکتوري داراي اجازه خواندن، نوشتن و اجرا است. در نتيجه تنها مالک ميتواند فايلها را در اين دايرکتوري اضافه کرده، تغيير داده و پاک کند. بقيه کاربران تنها اجازه خواندن دارند. يعني ميتوانند به اين دايرکتوري وارد شده و محتويات آن را ببينند. در صورتي که شما مالک يک فايل باشيد، ميتوانيد مجوزهاي آنرا مطابق نياز خودتان تنظيم کنيد. اين کار بوسيله دستور chmod امکان پذير است. براي هريک از مجوزهاي خواندن، نوشتن و اجرا عددي در نظر گرفته شده است. خواندن ۴ ،نوشتن ۲ و اجرا ۱ .بنابراين براي اينکه تمام مجوزها را به خودتان بدهيد، مقدار سه بيت نخست بيايد ۷ تعيين شود. يعنييی ۱+۲+۴. براي گروه و سايرين نيز ميتيوانيد بنا به نازشان مجوز تعين کنيد. مجوزها بين ۷ يا مجوز کامل و ۰ يا هيچ مجوزي! متغيير هستند. براي روشن شدن بهتر مطلب به مثالهاي زير توجه کنيد:

chmod 777 files = rwxrwxrwx
chmod 755 files = rwxr-xr-x
chmod 644 files = rw-r--r
-------- = chmod 000 files

انتقال، کپي و پاک کردن فايلها
کپي، انتقال و پاک کردن فايلها بسيار آسان است. براي انتقال يک فايل بايد از دستور mv استفاده کنيد. براي کپي کردن فايلها دستور cp وجود دارد و براي پاک کردن فايلها نيز دستور rm قابل استفاده است. به مثالهاي زير توجه کنيد:mv abc def
mv abc ~
cp abc def
cp abc ~
rm abc
rm *

دستور نخست نام فايل abc را به def تغيير ميدهد. دستور دوم اين فايل را به دايرکتوري خانگي کاربر که با ~ نمايش داده میشود، منتقل ميکند. دستور سوم، فايل abc را به فايل def کپي کرده و دستور چهارم آن را در دايرکتوري خانگي کاربر کپي ميکند. دستور پنجم فايل abc را پاک ميکند در حالي که دستور ششم تمام محتويات دايرکتوري جاري را پاک خواهد کرد. جهت کپي کامل يک دايرکتوري به همراه تمامي و فايلها و زير دايرکتوريهاي موجود در آن بايد از دستور r -cp و براي حذف يک دايرکتوري به همراه تمامي دايرکتوريها و فايلهاي درون آن بايد از دستور r -rm استفاده نماييد.